Inflacja, wzrost cen i kosztów życia sprawia, że zadłużenie Polaków rośnie. Wobec trudności z ich spłatą można ogłosić upadłość konsumencką. To specjalna procedura pozwalająca na oddłużenie osób, które przestały radzić sobie ze spłatą zaległości finansowych, w której przodują mieszkańcy Bielska-Białej - w 2022 roku najwięcej upadłości konsumenckich w województwie ogłoszono w stolicy Podbeskidzia, jest to również 7. wynik w skali całego kraju. Upadłość konsumencka nie oznacza jednak, że kredyty czy inne zobowiązania zostaną umorzone. Kwestie te wyjaśnia radca prawny Agnieszka Kupilas-Sayed z Kancelarii Kupilas&Krupa w Bielsku-Białej. Zachęcamy również do zadawania pytań.

Zadłużenie ponad 2,6 mln Polaków na kwotę blisko 79 mld zł wynika przede wszystkim z zaległych alimentów oraz niespłacanych rat kredytów. Do tego dochodzą również nieuregulowane rachunki od firm telekomunikacyjnych i zaległe opłaty za media, czynsz czy także nieopłacone polisy ubezpieczeniowe oraz inne zaległości finansowe. Dane te opublikowane zostały w raporcie InfoDług przygotowanym na podstawie danych Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor i bazy informacji kredytowych BIK. W ciągu minionego roku wartość długów zwiększyła się o 6,4 mld zł.

Wraz z zadłużeniem Polaków, rośnie również liczba ogłaszanych upadłości konsumenckich. To specjalna procedura sądowa pozwalająca na oddłużenie osób, które przestały radzić sobie ze spłatą zobowiązań finansowych i popadają w kolejne długi. Dla wielu upadłość konsumencka stanowi szansę na ułożenie życia od nowa, bez zadłużenia. Co ważne - procedura ta skierowana jest do osób prywatnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej.

Upadłość konsumencka w liczbach

W 2022 r. ogłoszono upadłość konsumencką wobec 15 622 osób z całego kraju. To wynik analiz przeprowadzonych przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej na podstawie ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Najmłodsza osoba w Polsce, która ogłosiła upadłość konsumencką ma 19 lat, a najstarsza 99. Średnia wieku to 49 lat. Zdecydowanie częściej upadłość ogłaszali mężczyźni - 8159 (52,23%), niż kobiety - 7464 osoby (47,77%). Najwięcej upadłości ogłoszono w województwie śląskim 18,21% i mazowieckim 11,64%. W naszym województwie było to dokładnie 2843. Z kolei miastem w województwie śląskim z najwyższym wynikiem ogłoszonych upadłości jest Bielsko-Biała (246). Nasze miasto wyprzedza stolicę województwa - Katowice (215), Sosnowiec (166), Gliwice (136) i Bytom (127) i plasuje się na 7. pozycji w całym kraju wśród miast z największą liczbą ogłoszonych upadłości.

Czym jest upadłość konsumencka?

Jeszcze kilka lat temu ogłoszenie upadłości konsumenckiej było krokiem ostatecznym, kiedy konsument nie z własnej winy, utracił kontrolą nad swoimi finansami. Mowa tu o sytuacji, w której zaciągnięte zobowiązania i długi wobec wierzycieli przewyższały możliwości spłaty, a sytuacja życiowa lub zdrowotna uniemożliwiała wyjście z zaległości. Możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej w 2009 r. wprowadziły przepisy znowelizowanej Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe. W 2020 r. po raz kolejny znowelizowano prawo upadłościowe i nastąpiło znaczne złagodzenie rygoryzmu przepisów w tym zakresie, a co za tym idzie, zdecydowanie ułatwiona została możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej.

Obecnie nawet wina konsumenta nie oznacza odrzucenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Upadłość konsumencka jest postępowaniem wszczynanym przed sądem, którego celem jest oddłużenie osoby nieradzącej sobie ze spłatą zobowiązań. Istotą postępowania jest spłata wierzycieli, ale przede wszystkim rozwiązanie problemów finansowych konsumentów i wyjście ze spirali zadłużenia. Konsumenci, jeżeli ich sytuacja majątkowa lub zdrowotna na to pozwala, muszą się liczyć z utratą posiadanego przez siebie majątku, który zostanie przeznaczony na spłatę wierzycieli.

Kiedy złożyć wniosek o upadłość konsumencką?

Postępowanie upadłościowe jest wszczynane na specjalny wniosek, który kierowany jest do sądu. Wniosek może wystosować osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej (konsument) lub osoba fizyczna, która nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki handlowej. Mowa tutaj o niewypłacalnych osobach prywatnych, czyli takich, które od co najmniej 3 miesięcy nie są w stanie regulować swoich zobowiązań. Warto również pamiętać, że każda osoba fizyczna spełniająca kryteria ma prawo złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, ale samo jego złożenie nie oznacza, że na pewno zostanie on rozpatrzony pozytywnie przez sąd. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest przywilejem, z którego może skorzystać konsument, a nie jest obowiązkiem, dlatego też przepisy nie przewidziały żadnego terminu, kiedy konieczne lub wymagane jest złożenie wniosku ogłoszenie upadłości.

Należy również wskazać w tym miejscu, że wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie może złożyć: spółka prawa handlowego, wspólnik spółki osobowej (np. spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej) ponoszący odpowiedzialność swoim majątkiem za długi spółki, fundacja, stowarzyszenie, łącznie małżeństwo (może za to złożyć osobno każdy z małżonków, jeżeli spełnia powyższe kryteria) oraz osoba prowadząca działalność gospodarczą - choćby niezarejestrowaną.

Korzyści z upadłości konsumenckiej

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej powstrzymuje windykację i oferuje także pewną ochronę zadłużonemu, np. przed utratą dachu nad głową. Postępowanie upadłościowe pozwala nie tylko spłacić długi wobec wierzycieli w wysokości i czasie określonym przez sąd upadłościowy, ale także daje możliwość wystąpienia z wnioskiem o umorzenie pozostałych długów. Po ogłoszeniu upadłości dłużnika zawieszane są także toczące się postępowania egzekucyjne i ograniczona jest możliwość wszczynania przeciwko dłużnikowi nowych spraw sądowych i egzekucyjnych. Z chwilą ogłoszenia upadłości przestają być naliczane odsetki od zaległych zobowiązań. Umorzenie niespłaconych zobowiązań upadłego - w wyniku wykonania planu spłaty bądź z jego pominięciem - stanowi podstawę do wykreślenia danych np. z Krajowego Rejestru Długów (KRD).

Jakie długi obejmuje upadłość konsumencka?

Jednym z celów upadłości konsumenckiej jest umorzenie zobowiązań konsumenta, które nie zostały spłacone w toku postępowania upadłościowego ustalonego przez sąd, czyli w wyniku planu podziału majątku i ewentualnego planu spłaty wierzycieli. To, jakie długi mogą zostać umorzone w ramach upadłości konsumenckiej, jest podstawowym kryterium powodującym, czy dłużnik-konsument decyduje się na podjęcie starań o ogłoszenie upadłości. Jakie długi można objąć postępowaniem?

• zobowiązania z tytułów niespłaconych pożyczek i kredytów tzw. zobowiązania bankowe i pozabankowe,
• zobowiązania związane z poprzednio prowadzoną działalnością gospodarczą,
• zaległości podatkowe,
• zadłużenia z tytułu składek do ZUS,
• nieopłacone rachunki (prąd, wodę gaz, telefon itp.), zobowiązania z tytułu czynszu,
• zobowiązania względem innych osób fizycznych i prawnych.

Nie wszystkie długi można umorzyć w wyniku procedury upadłościowej. Dotyczy to zadłużeń:
• długi o charakterze alimentacyjnym,
• zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
• zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny,
• długi będące wykonaniem orzeczonego przez sąd obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
• zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny, lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
• zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego z prawomocnym orzeczeniem,
• zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu,
• zobowiązania powstałe do ogłoszenia upadłości.

Zgłaszając wniosek o ogłoszenie upadłości, należy ujawnić wszystkich znanych dłużnikowi wierzycieli – po to, aby sąd mógł umorzyć wszystkie zobowiązania konsumenta.

Artykuł powstał przy współpracy z Kancelarią Prawną Kupilas&Krupa z Bielska-Białej.

***

Powyższa publikacja portalu bielsko.biala.pl jest częścią cyklu publikacji na temat aktualnych problemów prawnych, z jakimi spotyka się każdy z nas w życiu prywatnym czy pracy zawodowej. Opracowania powstały dzięki współpracy z ekspertami z renomowanej kancelarii prawniczej z Bielska-Białej, którzy odpowiadają na łamach portalu na pytania Czytelników w sprawach dotyczących poruszanych zagadnień. Pytania można zadawać pod artykułem, na naszym profilu w Facebooku i na adres: [email protected], a także na adres i w serwisach społecznościowych Kancelarii Prawnej Kupilas&Krupa.

Dotychczas w tym cyklu ukazały się następujące artykuły: