Robiąc zakupy w sklepie, kupując bilet w pociągu, zawierając umowę na telefon czy nawet parkując na płatnym parkingu, każdorazowo zawieramy umowę z przedsiębiorcą. Jeśli robimy to wyłącznie do celów prywatnych, w świetle prawa jesteśmy konsumentem. W takiej sytuacji przysługują nam liczne prawa, które umożliwiają ochronę interesów. Radca prawny Anna Marek z Kancelarii Kupilas&Krupa z Bielska-Białej wyjaśnia mechanizmy dochodzenia swoich praw np. gdy regulamin parkingu zawiera klauzule niedozwolone. Okazuje się, że takie postanowienia nie wiążą konsumenta.

Co przed zakupem?

Znajomość praw konsumenckich pomaga w podejmowaniu świadomych decyzji zakupowych, ułatwia działanie w razie zauważenia wady towaru bądź zaistnienia innego sporu ze sprzedawcą. Aby umiejętnie korzystać z przysługujących nam uprawnień w codziennym życiu, dobrze być świadomym ich specyfiki. Niektóre z nich są bardzo ogólne - w takim sensie, że nie zależą od sposobu zawarcia transakcji, jak np. prawo do złożenia reklamacji dotyczącej wadliwego towaru.

W przypadku realizacji innych uprawnień, okoliczność ta będzie odgrywała istotną rolę. Przykładowo konsument, który zawarł umowę na odległość (np. przez internet) lub umowę poza lokalem przedsiębiorstwa (np. na pokazie, targach), ma prawo odstąpić od niej bez podawania przyczyny w terminie 14 dni. Jest to tzw. prawo do namysłu, umożliwiające kupującemu zapoznanie się z towarem i rozważenie racjonalności zakupu.

Towar z wadą - co można zrobić?

Jeżeli kupiony towar ma wadę, konsument może złożyć reklamację, w której określi swoje żądania dotyczące doprowadzenia towaru do stanu zgodności z umową. W pierwszym przypadku może to nastąpić przez naprawę lub wymianę. Druga opcja zakłada zwrot całości bądź części wpłaconych środków (przez obniżenie ceny czy odstąpienie od umowy). Podstawą reklamacji może być za każdym razem rękojmia albo gwarancja, o ile została udzielona.

Co istotne, to do konsumenta należy wybór podstawy składania reklamacji. Przedsiębiorca nie może zmienić w tym zakresie decyzji klienta. Jeżeli mimo złożenia reklamacji nie uda się dojść do porozumienia ze sprzedawcą w przedmiocie rozpatrzenia reklamacji, wówczas konsumentowi przysługują różne sposoby rozwiązania sporu z przedsiębiorcą. Poza skierowaniem sprawy na drogę sądową konsument może skorzystać z innych narzędzi - pozasądowych sposobów rozwiązania sporu ze sprzedawcą.

Kto może pomóc?

Konsument może zwrócić się do powiatowego lub miejskiego rzecznika konsumentów. Jego zadaniem jest występowanie w imieniu konsumenta do przedsiębiorcy. Rzecznik może też pomóc w przygotowaniu pozwu, a także przeprowadzić konsumenta przez procedurę związaną z wyegzekwowaniem reklamacji. Konsument może też skierować sprawę do polubownego sądu konsumenckiego. Takie sądy działają przy Wojewódzkich Inspektoratach Inspekcji Handlowej.

Sąd polubowny rozpatruje spory między przedsiębiorcami a konsumentami. Warto pamiętać, że sprawa może się rozpocząć przed sądem polubownym dopiero wtedy, gdy na takie jej załatwienie zgodzą się obie strony. Może się oczywiście zdarzyć, że przedsiębiorca nie będzie chciał, by sprawę rozstrzygał sąd polubowny. W takim przypadku konsumentowi pozostaje oddanie jej do sądu powszechnego.

Prawa przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2021 roku również druga strona, czyli przedsiębiorcy mogą korzystać z niektórych instytucji ochrony konsumenckiej. Chodzi o przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG, zawierających umowy bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jednak pod warunkiem, że z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla nich charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej. Tacy przedsiębiorcy, w konkretnych przypadkach, mogą korzystać ze zwiększonej ochrony ich praw. W szczególności umowy zawierane z nimi przez sprzedających nie mogą zawierać klauzul niedozwolonych. Ponadto korzystają z szerszej ochrony przy okazji rękojmi, mogą odstąpić od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy w ciągu 14 dni.

Prywatny parking a prawo konsumenckie

Zagadnienie praw konsumenckich pojawia się również w kontekście istnienia i funkcjonowania prywatnych parkingów, na których pobierane są od konsumentów opłaty za pozostawienie pojazdów, często bardzo wysokie. Trzeba wskazać, że funkcjonowanie prywatnych parkingów, których cenniki i regulaminy ustalane są swobodnie przez podmioty nimi zarządzające, co do zasady, jest zgodne z polskim prawem - por. Darmowego parkowania dla wszystkich nie będzie. Proboszcz jest nieugięty.

W praktyce często działalność o takim charakterze wykorzystuje schemat, w którym konsument wjeżdżający na parking, nawet korzystający z darmowego okresu, zobowiązany jest do podjęcia określonej czynności np. pobrania biletu. Jeżeli w danej chwili brak jest możliwości pobrania biletu (np. z przyczyn technicznych urządzenie do pobierania biletu nie działa), konsument powinien zgłosić fakt awarii biletomatu. Na urządzeniu powinien być podany numer telefonu do zgłoszenia usterki, co pozwoli udokumentować wadliwe działanie urządzenia.

Innym sposobem może być również nagranie filmu potwierdzającego brak sprawności urządzenia w danej chwili. Działania te mogą ułatwić konsumentowi udowodnienie przed przedsiębiorcą - właścicielem parkingu - brak zasadności naliczenia opłaty za parkowanie.

Regulamin parkingu w widocznym miejscu i wyraźne oznaczenie terenu

Zasady funkcjonowania parkingu, w tym zakres obowiązków konsumentów korzystających z jego terenu, określa zwykle regulamin opracowany przez zarządcę parkingu. Podstawę prawną funkcjonowania takich regulaminów stanowi kodeks cywilny, który pozwala przedsiębiorcom na posługiwanie się w relacjach umownych z kontrahentami wzorcami i regulaminami. Postanowienia regulaminu wiążą stronę, jeśli zostały jej przedstawione przed zawarciem umowy bądź jeśli strona mogła z łatwością poznać ich treść.

Zarządca powinien zadbać o umieszczenie na terenie parkingu oznakowania, a treść regulaminu powinna być łatwo dostępna dla zainteresowanych. Jeśli obowiązek ten nie został należycie wypełniony, istnieją podstawy by kwestionować zasadność roszczeń zarządcy.

Należy również zwrócić uwagę, że regulamin parkingu może zawierać w swojej treści klauzule niedozwolone, które naruszają prawa konsumenta. Takie postanowienia nie wiążą konsumenta. Przykładowo Kodeks cywilny nie zezwala na postanowienia, które „nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego”. W takim przypadku również istotnie utrudni to zarządcy parkingu dochodzenie swojego roszczenia.

Zanim jednak dojdzie do faktycznego sporu możliwe jest wystąpienie do przedsiębiorcy z reklamacją. Przedsiębiorca jest zobowiązany do odpowiedzi na przesłaną mu reklamację w terminie 30 dni, a w wypadku braku udzielenia odpowiedzi, wedle przepisów Ustawy o prawach konsumenta, uznaje się, że przedsiębiorca uznał reklamację. Argumenty te mogą zostać wykorzystane przez konsumenta w razie sporu z zarządcą parkingu, czy to na etapie postępowania reklamacyjnego, czy też w toku ewentualnego postępowania sądowego.

Artykuł powstał przy współpracy z Kancelarią Prawną Kupilas&Krupa z Bielska-Białej

***

Powyższa publikacja portalu bielsko.biala.pl jest częścią cyklu artykułów na temat aktualnych problemów prawnych, z jakimi spotyka się każdy z nas w życiu prywatnym czy pracy zawodowej. Opracowania powstały dzięki współpracy z ekspertami z renomowanej kancelarii prawniczej z Bielska-Białej, którzy raz w miesiącu odpowiadać będą na łamach portalu na pytania Czytelników w sprawach dotyczących poruszanych zagadnień. Pytania można zadawać w formie komentarza do artykułu, na naszym profilu w Facebooku i na adres: [email protected], a także na adres i w portalach społecznościowych Kancelarii Prawnej Kupilas&Krupa.

Dotychczas w tym cyklu ukazały się następujące artykuły: