W życiu podpisać musimy niejedną umowę. Umowy z dostawcami mediów, umowy z podwykonawcami, kontrahentami, umowy zakupu i sprzedaży. Zasada swobody umów, którą reguluje kodeks cywilny, daje każdemu z nas możliwość swobodnego kształtowania treści umowy, oczywiście w ściśle określonych granicach. Co jednak w sytuacji, gdy podpisana przez nas umowa wykracza poza granice określone w kodeksie cywilnym? Kiedy można ubiegać się o stwierdzenie nieważności umowy?

Nieważność umowy

Regulacje dotyczące uznania nieważności czynności prawnej zawiera artykuł 58 kodeksu cywilnego. W myśl za nim czynność będzie uznana za nieważną jeśli:

  • jest sprzeczna z ustawą,
  • ma na celu obejście ustawy,
  • jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Spełnienie tych przesłanek, nie powoduje jednak nieważności całej umowy, a jedynie tej części, która pozostaje w sprzeczności z przepisami kodeksu cywilnego. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, w której brak w umowie nieważnych postanowień (niezgodnych z przepisami kodeksu cywilnego) sprawiłby, że umowa nie zostałaby w ogóle zawarta.

Zasady współżycia społecznego

O ile dwa pierwsze punkty nie wymagają dodatkowych wyjaśnień, o tyle ocena sprzeczności z zasadami współżycia społecznego może powodować problemy. Dzieje się tak dlatego, że zasady współżycia społecznego nie mają swojej ustawowej definicji. Jest to bowiem zbiór obowiązujących norm i wartości, regulujących zasady postępowania pomiędzy ludźmi. W ocenie zgodności z zasadami współżycia społecznego posiłkować można się orzecznictwem sądowym i doktryną prawa, które wciąż kształtują praktykę w tym zakresie. Niemniej, na ich bazie można stwierdzić, że sprzeczne z zasadami współżycia społecznego są m.in. umowy, w których:

  • ma miejsce nierówność praw i obowiązków stron,
  • nie ma określonego ekwiwalentu świadczeń,
  • nie ma określonego świadczenia
  • regulacje dopuszczają osiągnięcie nieuzasadnionej korzyści względem drugiej ze stron
  • nie zawierają informacji o ryzyku (np. inwestycyjnym)
  • wykorzystuje się trudne położenie przeciwnej strony

O czym pamiętać?

Każda umowa, którą podpisujesz powinna być zawarta za sprawą Twojej swobodnej i niczym nieprzymuszonej decyzji. Każda ze stron umowy powinna mieć możliwość negocjowania i kształtowania jej treści, a także, w sytuacji spornej, możliwość swobodnego rozwiązania umowy. Zgodnie bowiem z artykułem 353 [1] kodeksu cywilnego - strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Niestety codzienna praktyka tworzenia i podpisywania umów nie zawsze podąża w myśl przepisów, stąd adwokat, który specjalizuje się w analizie i opiniowaniu umów nierzadko może okazać się osobą, która nie tylko wskaże sprzeczne z prawem postanowienia, ale też przyczyni się do podjęcia ostatecznej decyzji odnośnie wyboru kontrahenta.

Źródło: https://kancelariaea.pl