Cykl artykułów poświęcony spółkom rozpoczęłam od omówienia spółki cywilnej. Dzisiaj chciałabym przybliżyć funkcjonowanie spółki jawnej, która jest najprostszą formą spółki handlowej.

Spółka jawna jest spółką osobową, choć jej wspólnikami mogą być również osoby prawne, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Do założenia spółki jawnej, oprócz umowy, potrzebne jest wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Spółka powstaje z chwilą wpisu do KRS. Wpis wiąże się aktualnie z opłatami w wysokości 600 zł. W przypadku dokonywania zmian w umowie spółki, adresu lub składania sprawozdań finansowych za dany rok obrotowy należy je zgłaszać do KRS, co również wymaga uiszczenia opłat.  Zasady działania spółki są regulowane przepisami art. 22 ? 85 Kodeksu spółek handlowych.

Umowa

Umowa spółki jawnej musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Powinna ona  zawierać przynajmniej następujące informacje:

  • datę sporządzenia umowy,
  • oznaczenie stron, czyli wspólników,
  • firmę i siedzibę spółki (nazwa spółki powinna zawierać nazwiska lub nazwy firm wszystkich, kilku, lub przynajmniej jednego ze wspólników oraz oznaczenie ?spółka jawna? lub jej skrót ?sp. j.?),
  • czas trwania spółki, jeśli jest oznaczony,
  • określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość (wkłady mogą być w dowolnej wysokości, ponieważ nie ma określonego minimum ich wysokości),
  • przedmiot działalności spółki.

Podpisaną umowę, wraz z deklaracją PCC-3, należy następnie złożyć w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia w urzędzie skarbowym. Dopełnieniem formalności jest wpłata podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% od wartości wniesionego wkładu.

Odpowiedzialność

Spółka jawna jest ułomną osobą prawną, czyli posiada zdolność do czynności prawnych, ale nie ma odrębnej osobowości prawnej. W związku z tym spółka jawna może  posiadać własny majątek, zaciągać zobowiązania i nabywać prawa. Majątkiem spółki jest mienie wniesione jako wkład przez wspólników lub nabyte przez spółkę w trakcie jej działania.

Taki kształt prawny przekłada się na odpowiedzialność wspólników, bowiem zgodnie z art. 31 wierzyciel w pierwszej kolejności egzekwuje dług z majątku spółki, a dopiero w drugiej kolejności może to zrobić z majątku osobistego wspólników. Wierzyciel ma jednak prawo do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi zanim egzekucja z majątku okaże się bezskuteczna. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami.

 

Formy opodatkowania

Spółka jawna ma swój odrębny numer NIP i może być podatnikiem podatku VAT. Jednak dla podatku dochodowego, to każdy ze wspólników jest odrębnym płatnikiem. Tak jak w przypadku spółki cywilnej wspólnicy rozliczają się ze swoich dochodów w takiej proporcji, w jakiej uczestniczą w podziale zysków spółki.

Jeżeli wspólnikami spółki jawnej są same osoby fizyczne, to księgi są prowadzone najczęściej w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zwykle wspólnicy wybierają bowiem opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala podatkowa) lub podatkiem liniowym.

W przypadku gdy spółka przybierze większe rozmiary i jej roczne obroty przekroczą 1.200.000 euro, wówczas jest zobowiązana do prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych.

Składki ZUS

Podobnie jak w przypadku spółki cywilnej każdy ze wspólników jest płatnikiem swoich składek na ubezpieczenia odrębnie. Dlatego każdy ze wspólników ma obowiązek zgłosić się samodzielnie do ubezpieczeń i przekazywać deklaracje indywidualnie, zgodnie z przepisami w tym zakresie. W momencie gdy spółka jawna zatrudni pracowników lub osoby na umowę zlecenia, to staje się płatnikiem, ale tylko w zakresie składek za te osoby.

Podsumowanie

Spółka jawna jest bardzo zbliżona w funkcjonowaniu do spółki cywilnej. Jest ona jednak bardziej sformalizowana, co można zauważyć już od samego sposobu jej założenia. Odpowiedzialność wspólników jest trochę lepiej chroniona, z uwagi na zaspakajanie roszczeń wierzyciela w pierwszej kolejności z majątku spółki. Jednak w dalszym ciągu wspólnicy odpowiadają solidarnie, całym swoim majątkiem osobistym.  Prowadzenie spraw spółki jest prawem i obowiązkiem wszystkich wspólników, choć Kodeks dopuszcza w wyjątkowych sytuacjach odstępstwo od powyższego. Za prowadzenie spraw spółki nie przysługuje wspólnikom wynagrodzenie.

 

Marta Czajowska-Wawak

Kancelaria Księgowa MERITUMM Sp. z o.o.

www.meritumsc.pl