W sierpniu br. zaczęła obowiązywać nowelizacja przepisów Kodeksu pracy w zakresie czasu pracy. Podstawowa zmiana polega na możliwości wydłużenia okresu rozliczeniowego aż do 12 miesięcy we wszystkich systemach czasu pracy. Jak zastosować nowe przepisy dowiecie się z poniższego artykułu.

W prawie pracy funkcjonuje pojęcie okresu rozliczeniowego, czyli przedziału czasu, w którym praca pracownika jest rozliczana. Jeżeli w przyjętym u danego pracodawcy okresie rozliczeniowym, np. miesięcznym, pracownik przepracował więcej niż wynikało to z jego normy czasu pracy, to pracodawca jest zobowiązany do dopłaty dodatku do wynagrodzenia. Dłuższy okres rozliczeniowy pozwoli pracodawcy zrekompensować pracę nadliczbową czasem wolnym w pozostałych miesiącach. Elastyczne zaplanowanie czasu pracy jest szczególne warte uwagi w tych branżach, w których występuje zmienne zapotrzebowanie na wytwarzane produkty lub usługi. W sytuacji zmienności zamówień pracodawca może zaplanować większą ilość godzin pracy pracowników w miesiącach kiedy tego potrzebuje i zrekompensować ją mniejszą ilością lub wolnym poza okresem zleceń.

Wydłużony okres rozliczeniowy czasu pracy był już stosowanym u nas rozwiązaniem. Możliwość taką dawała przez dwa lata obowiązywania tzw. Ustawa antykryzysowa*. Według danych z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej skorzystało wówczas z tego sposobu rozliczania czasu pracy 1075 przedsiębiorców zatrudniających ok. 100 tys. pracowników. Wprowadzenie na stałe do Kodeksu pracy przepisu o możliwości wydłużenia okresu rozliczeniowego maksymalnie do 12 miesięcy ma przyczynić się do uratowania jak największej liczby miejsc pracy oraz utrzymaniu konkurencyjności polskich przedsiębiorstw w czasie spowolnienia gospodarczego.

 

Okres rozliczeniowy przed zmianą

W dotychczas obowiązującym prawie pracy okres rozliczeniowy wynosił maksymalnie do 4 miesięcy.  Wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy mogło być wprowadzone wyłącznie w rolnictwie, hodowli, przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, jeśli było to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg pracy.

Po zmianie przepisów wszyscy pracodawcy mogą wprowadzić maksymalnie 12-miesięcze okresy rozliczeniowe w każdym systemie czasu pracy, czyli w:

- tzw. podstawowym systemie czasu pracy, w którym dobowy wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin, 
- systemie równoważnego czasu pracy, w którym dobowy wymiar czasu może być przedłużony, co do zasady, do 12 godzin (a przy określonych rodzajach prac nawet do 16 albo 24 godzin), 
- systemie czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin, 
- systemie przerywanego czasu pracy, w którym rozkład czasu pracy może przewidywać jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin, 
- systemie zadaniowego czasu pracy, w którym to przede wszystkim pracownik decyduje o swoim rozkładzie czasu pracy, 
- systemie skróconego tygodnia pracy, w którym praca jest wykonywana przez mniej niż 5 dni w tygodniu, 
- systemie tzw. weekendowego czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. 
 

Jak wprowadzić wydłużony okres rozliczeniowy
Warunkiem wprowadzenia dłuższego okresu rozliczeniowego jest wystąpienie u pracodawcy uzasadnionych przyczyn, które mają być:

- obiektywne,

- techniczne,

- dotyczące organizacji pracy.

Niestety przepisy nie wskazują jakie przyczyny należy uznać za powyższe, więc to sam pracodawca będzie decydować o powodach wprowadzenia dłuższego okresu rozliczeniowego.

Kolejnym etapem jest wprowadzenie nowego okresu rozliczeniowego:

- w układzie zbiorowym pracy,

- lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi,

- lub jeśli powyższe nie występują u danego pracodawcy, to w porozumieniu z przedstawicielem załogi pracowniczej. Nie ma przepisów określających tryb wyboru przedstawiciela pracowników. Dlatego również i tu sam pracodawca powinien określić sposób wyboru takiego reprezentanta załogi.

Następnie kopię porozumienia należy złożyć do Okręgowej Inspekcji Pracy w ciągu 5 dni roboczych licząc od dnia zawarcia porozumienia.

 

Podsumowanie

Po zmianach pracodawca może wydłużyć okres rozliczeniowy do 12 miesięcy, choć może też obejmować krótszy przedział czasu pracy, np. 6 lub 9 miesięcy. Daje to możliwość planowania pracy pracowników dostosowanej do aktualnych potrzeb rynku:

- w dłuższym wymiarze w miesiącach, w których występują zwiększone zamówienia,

- i w krótszym wymiarze, gdy jest mniej zleceń.

Należy zaznaczyć, że pracownicy mają zagwarantowane wynagrodzenie minimalne nawet w sytuacji gdy w danym miesiącu, ze względu na zaplanowany rozkład czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie wypracują wystarczającej liczby godzin lub nie będą pracować wcale.

Nowe przepisy zostały ogłoszone 08.08.br. w Ustawie z dnia 12 lipca 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych (Dz.U. z 2013 r., poz. 896).

 

* Ustawa z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. z 2009 r., nr 125, poz. 1035)

 

Marta Czajowska-Wawak

Kancelaria Księgowo-Podatkowa ?MERITUM? S.C.

www.meritumsc.pl