Klasycznym przykładem bielskiego modernizmu jest zaprojektowana w 1892 roku elektrownia. Była jednym z pierwszym tego typu zakładów na terenie Monarchii Habsburgów. Na początku XX wieku w budownictwie pojawił się żelbet. Dzięki temu szybciej i taniej budowano wysokie obiekty przemysłowe. W tej technologii w 1914 roku powstał smukły budynek gazowni miejskiej w Bielsku. Przy ul. Sixta swoją okazałą siedzibę zbudował Bank Polski.

- Na przełomie XIX i XX wieku region Śląska Cieszyńskiego przeszedł dynamiczny okres uprzemysłowienia. W tym okresie wykształciła się tu architektura modernistyczna, która ogarniała swoim zasięgiem zachodnie gospodarki już na początku XIX wieku. W wyniku budowy nowych fabryk i instytucji z nimi kooperujących doszło do gwałtownego rozrostu starych miast, takich jak na przykład Bielsko - pisze Przemysław Czernek, który będzie przewodnikiem po sobotniej wyciecze organizowanej przez Stowarzyszenie Olszówka.

Architektura zakładów przemysłowych jako pierwsza dążyła do redukcji zbędnego zdobnictwa oraz do zastosowania nowoczesnych rozwiązań, otwierając tym samym drogę do powstania „nowoczesnej”, czyli „modernistycznej” architektury. Bielsko potrzebowało sprawnej infrastruktury komunalnej, zapewniającej mieszkańcom dostawy gazu, elektryczności oraz wody. Łatwy dostęp do mediów, który dziś uważamy za coś oczywistego, uchodził na przełomie XIX i XX wieku za przejaw postępu, a nawet luksusu.

Klasycznym przykładem jest budowa elektrowni w Bielsku. Zaprojektowana w 1892 roku przez Friedricha i Karla Schulzów, była jednym z pierwszych tego typu zakładów na terenie Monarchii Habsburgów. W innych realizacjach pojawiły się stalowe konstrukcje dachu, ogniotrwałe stropy, wykorzystywano żeliwo, ale nowością, która głęboko zmieniła architekturę był żelbet. Umożliwił on szybszą i tańszą budowę wysokich obiektów przemysłowych w branżach narażonych na groźbę pożarów.

Szczególny obiekt to smukły budynek piecowni gazowni miejskiej w Bielsku, ukończony w 1914 roku. Jego elewacja ujawniła w sposób transparentny żelbetowy szkielet konstrukcji. Dawna definicja mówi o modernizmie jako o kontrreakcji na kierunki naśladujące style historyczne, które nie nadążały pod koniec XIX wieku za nowoczesnym społeczeństwem przemysłowym, zafascynowanym postępem nauki i techniki. Rozprzestrzenianiu się nowego stylu na całym świecie sprzyjał rozwój gospodarki światowej.

Ok. 1905 roku typowy dla secesji ornament roślinny oraz „płynne” linie prawie całkowicie zniknął, ustępując miejsca fascynacji zgeometryzowanymi formami detalu, nadającemu elewacji nierzadko „kanciasty” wygląd. Ten dekoracyjny a zarazem rzeźbiarski nurt zyskał w regionie dosyć powszechną aprobatę, czego wyrazem był zrealizowany projekt Leopolda Bauera na przebudowę kościoła św. Mikołaja.

Dzięki dużej koncentracji kapitałów w Bielsku dynamiczne rozwijał się sektor bankowy. Dlatego Bank Polski wybrał to miasto na Śląsku Cieszyńskim na lokalizację swojej okazałej siedziby przy ul. Theodora Sixta 15. Fasada budynku jest jeszcze na wskroś klasyczna. Mimo to projektanci wybrali nowoczesny, płaski dach. Sukcesy gospodarcze bielskich przedsiębiorców w połączeniu z silnym mecenatem władz miejskich i wojewódzkich sprawiły, że to właśnie miasto Bielsko stanie się w ostatnich latach istnienia II Rzeczpospolitej największym teatrem inwestycji budowlanych na Śląsku Cieszyńskim.

Na sobotnią wycieczkę (początek o godz. 15.00) obowiązują zapisy. Należy wysłać wiadomość na adres [email protected] lub SMS na nr tel. 693 315 998. Prosi się o podanie imienia i nazwiska oraz datę wycieczki. Uczestnikami mogą być tylko osoby, które dostaną informacje o miejscu zbiórki. Obowiązuje kolejność zgłoszeń. Wycieczka jest organizowana z okazji rocznicy połączenia miasta w ramach projektu edukacyjnego „Historyczne szlaki Bielska-Białej. 70 lat dwumiasta”.

bak