Kalendarium z Kalendarza Beskidzkiego 2013, cz. 6

65 lat temu

20 II 1948 r. w Olszówce Dolnej urodził się Radosław Piwowarski ? reżyser i scenarzysta filmowy; twórca m.in. takich filmów, jak Jan Serce, Yesterday, Kochankowie mojej mamy, Pociąg do Hollywood, Marcowe migdały. Szerzej piszemy o nim wewnątrz numeru.

30 III 1948 r. w niejasnych okolicznościach w Kinross w Szkocji zm. Gwido Langer (ur. 2 IX 1894 r. w Żylinie) cieszynianin, szef Biura Szyfrów Wojska Polskiego. Pod jego dowództwem w 1932 r. wybitni polscy matematycy i kryptolodzy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfry niemieckiej Enigmy. W lipcu 1939 r. przekazał dane o kodach Enigmy aliantom, dzięki czemu przyczynił się do ich zwycięstwa w wojnie.

16 VI 1948 r. w Bielsku-Białej urodził się Krzysztof Witold Dzierżawski (zm. 28 I 2004 r. w Warszawie) ? inż., przedsiębiorca, ekonomista; jeden z głównych ekspertów Centrum im. Adama Smitha, które od 2006 r. przyznaje nagrodę jego imienia za propagowanie idei wolności i rozsądku.

22 IX 1948 r. urodził się w Bielsku-Białej Witold Szulakowski ? altowiolista, muzyk Filharmonii Śląskiej, pedagog, animator życia muzycznego.

26 X 1948 r. w Olsztynie urodziła się Alicja Jachiewicz-Szmidt ? aktorka teatralna i filmowa, która młodość spędziła w Bielsku-Białej.

9 XI 1948 r. w Wilamowicach urodził się Kazimierz Jonkisz ? muzyk jazzowy, perkusista, pedagog. Ukończył PSM w Bielsku-Białej; w 1978 r. został pierwszym polskim liderem-perkusistą zespołu jazzowego. Brał udział w nagraniach około 70 płyt.

27 XI 1948 r. w Żywcu urodziła się Urszula Godula-Stuglik ? pediatra-neonatolog, prof. Śl. AM, autorka ponad 100 prac naukowych.

W 1948 r. w Cieszynie zm. Jan Kubisz (ur. w 1885 r. w Gnojniku) ? lekarz; w latach 1930-39 i 1945-48 dyrektor Szpitala Śląskiego w Cieszynie i ordynator jego oddziału chirurgicznego. Brał udział w Powstaniu Warszawskim.

W 1948 r. powstał w Bielsku Szybowcowy Zakład Doświadczalny.

 

Przed 60 laty

22 I 1953 r. w Bielsku-Białej urodził się prof. Tadeusz Borutka ? duchowny katolicki, teolog specjalizujący się w katolickiej nauce społecznej. Pełni funkcję dyrektora Instytutu Teologicznego im. św. Jana Kantego w Bielsku-Białej.

14 III 1953 r. w Częstochowie urodziła się Lidia Sztwiertnia ? bielska rzeźbiarka. W 1980 r. zdobyła dyplom na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie w pracowni prof. Stanisława Słoniny. Autorka m.in. Aniołów Muzyki ? nagród na festiwalu Wratislavia Cantans.  

19 III 1953 r. w Poznaniu urodził się Aleksander Sroczyński ? scenarzysta, reżyser, rysownik; w latach 70. związany z SFR w Bielsku-Białej, od 1989 r. tworzy w USA.

9 V 1953 r. w Czechowicach-Dziedzicach urodził się Józef Andrzej Budka ? artysta grafik, absolwent i wykładowca ASP w Katowicach.

17 VI 1953 r. w Czechowicach-Dziedzicach urodził się Władysław Jan Grzeszczak ? lekarz, prof. medycyny Uniwersytetu Medycznego w Zabrzu.  

29 VII 1953 r. w Ustroniu zm. Jan Wantuła (ur. 20 IX 1877 r. w Ustroniu) ? najbardziej znany chłoporobotnik ? bibliofil swych czasów, działacz społeczny.                

8 X 1953 r. w Bielsku-Białej urodził się Andrzej Grajewski ? dr nauk politycznych, publicysta, po 1980 r. redaktor pism solidarnościowych, od 1981 r. związany z redakcją Gościa Niedzielnego, był m.in. członkiem i przewodniczącym Kolegium IPN.

W 1953 r. ustanowiono w Bielsku-Białej pierwszy rezerwat przyrody Stok Szyndzielni.

 

55 lat temu

15 I 1958 w Bielsku-Białej urodził się Jacek Bożek ? działacz na rzecz ochrony środowiska, założyciel (jesienią 1988 r.) i przewodniczący Klubu Gaja

17 IV 1958 r. w Żywcu urodził się Marek Motyka ? piłkarz m.in. Soły i Koszarawy Żywiec, Wisły Kraków i Brann Bergen, wystąpił w ośmiu meczach reprezentacji kraju, obecnie trener.

27 VI 1958 r. w Bielsku-Białej urodził się Piotr Fijas ? skoczek narciarski, obecnie trener, trzykrotny olimpijczyk i zwycięzca zawodów o Puchar Świata, nieoficjalny rekordzista świata w długości lotu; w czasie trwania kariery najwyższy skoczek na świecie.

17 VIII 1958 r. w Cieszynie urodził się Zbigniew Machej ? poeta, tłumacz lit. czeskiej i słowackiej, dziennikarz, dyplomata, animator kultury.

17 XII 1958 r. w Ujsołach zm. Marcin Mróz (ur. 8 XI 1892 r. w Batkowie k. Inowrocławia) ? strażnik graniczny w Złatnej. Dwukrotnie uciekał z rosyjskiej niewoli ? w czasie I wojny z Syberii przez Chiny, a podczas II wojny światowej z transportu spod Rawy Ruskiej.

W 1958 r. urodził się Janusz Jan Spyra ? historyk, absolwent UJ, dr hab. w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UŚl. w Cieszynie.

2 IV 1958 r. w Bielsku-Białej urodziła się Renata Piątkowska ? pisarka, socjolog, autorka książek prozatorskich dla dzieci. Laureatka m.in. Nagrody im. Marii Weryho-Radziwiłłowicz i im. Kornela Makuszyńskiego.

Ok. 1958 r. zm. w USA Ludwig Wolff (ur. 7 III 1876 r. w Bielsku) ? żydowski pisarz, scenarzysta i reżyser filmowy, autor wielu powieści sensacyjnych.

 

50 lat temu

24 I 1963 r. w Cieszynie urodził się Franciszek Ezdrasz Biesok ? dr prawa kanonicznego, franciszkanin, prowincjał górnośląskiej Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych ? Franciszkanów, wykładowca w Wyższym Seminarium Duchownym Braci Mniejszych w Katowicach, protektor duchowy śląskich templariuszy.

26 IV 1963 r. zm. w Cieszynie Alojzy Gembala (ur. w 1904 r. w Rudzicy) ? historyk, nauczyciel akademicki. W l. 1956-58 był pierwszym prorektorem opolskiej WSP.

9 VI 1963 r. zm. tragicznie w Cierlicku Adolf Dostal (ur. 15 IV 1941 r. w Karwinie) ? poeta. Pośmiertnie wydano mu dwa tomy wierszy.

 

Przed 45 laty

12 I 1968 r. w Krakowie zm. Karol Holeksa (ur. 1 XII 1886 r. w Brennej) ? robotnik w Białej, prezes Polskiego Związku Katolickich Robotników i Zjednoczenia Chrześcijańskich Związków Zawodowych, współzałożyciel Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy, poseł na Sejm II RP, dziennikarz, księgarz, wydawca. 

10 III 1968 r. zm. w Warszawie Józef Kidoń (ur. 9 III 1890 r. w Rudzicy) ? malarz portrecista. Studiował malarstwo w Wolnej Akademii Sztuki we Lwowie, którego polskości bronił przed Ukraińcami w 1919 r. Szerzej piszemy o nim wewnątrz numeru.

9 IV 1968 r. w Bielsku-Białej zm. Zofia de domo Kossak, primo voto Szczucka, sekundo voto Szatkowska (ur. 10 VIII 1889 r. w Kośminie) ? powieściopisarka; w 1921 r. zamieszkała w Górkach Wielkich. Była współtwórcą pierwszego pisma podziemnego Polska Żyje oraz Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom. 

6 VIII 1968 r. w Bielsku-Białej zm. Jan Cienciała (ur. 4 V 1889 r. w Kostkowicach) ? narciarz, nauczyciel, obrońca Lwowa, dowodził batalionem cieszyńskim w III Powstaniu Śląskim, w 1917 r. uciekł z niewoli z Czelabińska do Kazania 800 km na nartach własnej produkcji. We wrześniu 1939 r. ? ranny.

19 IX 1968 r. w Czeskim Cieszynie zm. Paweł Kubisz (ur. 2 V 1907 r. w Końskiej)  ? niezależny poeta zaolziański, społecznik tępiony przez władze czeskie i niemieckie. 

17 X 1968 r. w Cieszynie urodziła się Katarzyna Dzida-Hamela ? reżyser dźwięku, wykładowca na Wydziale Reżyserii Dźwięku Uniwersytetu Muzycznego w Warszawie, laureatka nagród na festiwalu filmowym w Gdyni.

8 XII 1968 r. w Warszawie zm. Karol Kotula (ur. 26 II 1884 r. w Cierlicku) ? duchowny protestancki, zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce w latach 1951-59.

W 1968 r. w Żywcu urodził się Tomasz Mikołaj Konior ? architekt, absolwent Politechniki Krakowskiej, założyciel Konior Studio, laureat wielu międzynarodowych konkursów.

W 1968 r. urodził się Robert Talarczyk ? aktor i reżyser, absolwent wrocławskiego Wydziału Zamiejscowego PWST w Krakowie, od 2005 r. dyr. bielskiego Teatru Polskiego.